Profesor Emeritus Dato’ Dr. Asmah Haji Omar dalam Ensiklopedia Bahasa Melayu (2008: 200 - 201) menyatakan, lesen puisi merujuk kepada kelonggaran yang diberi kepada pencipta sajak memilih bentuk bahasanya.
Menurut beliau, lesen puisi mengizinkan penyajak melanggar peraturan bahasa secara terhad. Syarat utama ialah penyimpangan itu dapat menambah keindahan ciptaan.
Asmah mengemukakan beberapa ungkapan contoh yang menggunakan lesen puisi. Beliau memetik ungkapan itu daripada sajak Usman Awang, Firdaus Abdullah, Kemala dan Shafie Abu Bakar.
Ringkasan ungkapan itu dalam bentuk senarai adalah seperti yang di bawah. Ungkapan yang mendahului senarai (italik) ialah ungkapan yang menggunakan lesen puisi. Ungkapan dalam kurungan ialah ungkapan bahasa Melayu biasa (baku) atau komen terhadap ungkapan yang berkenaan.
1. berubah tentu (tentu berubah)
2. derita rasa (rasa derita)
3. menyejuk tulang (menyejukkan tulang)
4. meriak air tenang (meriakkan air tenang)
5. sebuah jalan (sebatang jalan)
6. sebuah kata (sepatah kata)
7. sebuah nama (tiada penjodoh bilangan untuk nama)
8. sebuah suara (tiada penjodoh bilangan untuk suara)
9. senja ketika (ketika senja)
10. ubah berubah (berubah-ubah)
Ungkapan contoh yang di atas menunjukkan ketidakpatuhan penyair terhadap nahu dalam sajak mereka adalah terhad. Huraian Profesor Asmah pula menunjukkan ketidakpatuhan itu dapat menambah keindahan sajak. Antara ungkapan yang dapat menambah keindahan ialah “berubah tentu”. Namun ada juga ungkapan seperti “sebuah jalan”, tersasar daripada fungsi menambah keindahan.
Bacaan saya terhadap idea tersirat Profesor Asmah ialah beliau kurang senang dengan pelanggaran nahu secara leluasa atas nama lesen puisi. Menurutnya, “Penyajak-penyajak Melayu masih dapat mempertahankan keindahan ciptaan mereka dengan mematuhi jalan bahasa Melayu yang standard.”
Menurut beliau, lesen puisi mengizinkan penyajak melanggar peraturan bahasa secara terhad. Syarat utama ialah penyimpangan itu dapat menambah keindahan ciptaan.
Asmah mengemukakan beberapa ungkapan contoh yang menggunakan lesen puisi. Beliau memetik ungkapan itu daripada sajak Usman Awang, Firdaus Abdullah, Kemala dan Shafie Abu Bakar.
Ringkasan ungkapan itu dalam bentuk senarai adalah seperti yang di bawah. Ungkapan yang mendahului senarai (italik) ialah ungkapan yang menggunakan lesen puisi. Ungkapan dalam kurungan ialah ungkapan bahasa Melayu biasa (baku) atau komen terhadap ungkapan yang berkenaan.
1. berubah tentu (tentu berubah)
2. derita rasa (rasa derita)
3. menyejuk tulang (menyejukkan tulang)
4. meriak air tenang (meriakkan air tenang)
5. sebuah jalan (sebatang jalan)
6. sebuah kata (sepatah kata)
7. sebuah nama (tiada penjodoh bilangan untuk nama)
8. sebuah suara (tiada penjodoh bilangan untuk suara)
9. senja ketika (ketika senja)
10. ubah berubah (berubah-ubah)
Ungkapan contoh yang di atas menunjukkan ketidakpatuhan penyair terhadap nahu dalam sajak mereka adalah terhad. Huraian Profesor Asmah pula menunjukkan ketidakpatuhan itu dapat menambah keindahan sajak. Antara ungkapan yang dapat menambah keindahan ialah “berubah tentu”. Namun ada juga ungkapan seperti “sebuah jalan”, tersasar daripada fungsi menambah keindahan.
Bacaan saya terhadap idea tersirat Profesor Asmah ialah beliau kurang senang dengan pelanggaran nahu secara leluasa atas nama lesen puisi. Menurutnya, “Penyajak-penyajak Melayu masih dapat mempertahankan keindahan ciptaan mereka dengan mematuhi jalan bahasa Melayu yang standard.”
Tiada ulasan:
Catat Ulasan