Salarom Bah

Salarom mungkin nama orang, ikan atau pokok. Perkara ini masih berupa andaian. Yang pasti Salarom ialah nama sebuah kampung kecil dan terpencil di Sabah. Salarom juga ialah tajuk novel karya Emin Madi terbitan Dewan Bahasa dan Pustaka pada tahun 2008.

Novel Salarom mengatasi 46 manuskrip novel yang menyertai Sayembara Mengarang novel Sempena 50 Tahun Merdeka. Novel ini memenangi hadiah ketiga. Tiada hadiah pertama dan kedua dalam sayembara itu.

Antara keistimewaan novel ini ialah penyerlahan warna-warni tempatan melalui dialek umum Sabah. Antara dialek umum yang terdapat dalam novel ini ialah perkataan bah seperti yang terpapar dalam senarai yang di bawah. Makna yang hampir sama dengan bah dalam dialog yang berkenaan tercatat dalam tanda kurung yang terakhir selepas setiap dialog.

1. “Bah, onsoi no!” (Baguslah). (Kata Ketua Kampung (KK) Ampungit kepada anak buahnya, Ompohol.) (ha)

2. “Bah, jangan lupa ketibaan Yang Berhormat itu kira-kira pukul 11.00 pagi.” (Kata KK Ampungit kepada Ompohol) (ha)

3. “Eh, kau bah Toni, ya aku baru juga sampai.” (Kata Hezwin, 57 tahun, kepada rakannya, Cikgu Antoni.) (pula)

4. “Tidak susah bah kami di sini YB, semua ada.” (Kata KK Ampungit kepada YB Ahfang, Wakil Rakyat Nabawan.) (tuan)

5. “Bah saudara-saudara, kita mulakan mesyuarat.” (Kata KK Ampungit kepada ahli mesyuarat.) (baiklah.)

6. “Bah, Orom, cadangan kau itu memang bagus.” (Kata KK Ampungit kepada anak buahnya, Orom.) (ha, betul juga)

7. “Bah begini, YB, orang kampung … tak setuju!” (Kata KK Ampungit kepada YB Ahfang) (?)

8. “Urusan belum siap bah.” (Kata seorang kontraktor bumiputera kelas F kepada Ahuar, orang penting Kampung Salarom.) (lagi, tuan)

9. “Bah, bagus tu. Berapa luas tanah kau ada?” (Kata Ahuar kepada kontraktor bumiputera kelas F) (ha)

10. “Bah, panggil mereka masuk!” (Kata YB Ahfang kepada Pemimpin Kemajuan Rakyat [PKR]) (baiklah, ok)

11. “Eh, Si Antoni bah ni!” (Kata Hezwin kepada Antoni) (pula)

12. “Eh, kau bah ni Using, aku ingat tiada orang!” (Kata Antoni kepada Using.) (pula)

13. “Bah, onsoi!” (Bagus.) (Kata Ampaku kepada Hezwin.) (ya, ha)

14. “Eh tiada apa-apa bah, itu bos!” (Kata Orom kepada Hezwin.) (lah, la)

15. “Oh ya, ini bah, PM sudah telefon saya.” (Kata Datuk Seri Ketua Menteri kepada YB Ahfang melalui telefon.) (ha)

16. “Tetapi saya tidak tau bah apa mau cakap. Kalau pelawat biasa-biasa bolehlah, tetapi ini Perdana menteri.” (Kata KK Ampungit kepada hadirin.) (lah)

17. “Bah onsoi, onsoi!” (Bagus, bagus.) (Kata KK Ampungit kepada hadirin.) (ya, ha)

18. “Bah baguslah, kamu pulang pun ngam-ngam ada acara penting di kampung.” (Kata KK Ampungit kepada pemuda Damus dan Ampat.) (ha)

Rumusan
(1) Kata bah diucapkan oleh pelbagai golongan dalam masyarakat seperti Ketua Menteri, Yang Berhormat, ketua kampung dan orang biasa.
(2) Kata bah berfungsi sebagai penegas atau penyedap tutur kata.
(3) Kata bah digunakan dalam pelbagai konteks tidak rasmi dan agak rasmi.
(4) Kata bah mempunyai makna yang pelbagai berdasarkan konteks.
(5) Kata bah merupakan sebahagian daripada cara menyerlahkan warna-warni tempatan dalam karya sastera.

Kamus Dewan edisi kelima wajar menambah masukan bah V dengan makna dan ayat contoh yang di atas.