Bahan Analisis Kesilapan, 27 Oktober 2009
Analisis Kesilapan Karangan Murid Tahun 5, 13 Mac 2009
Teks Rangsangan
Kedingan malam terbangun; di kala usia di penghujung jalan; lebih gigih lebih kuat bertenaga naluri ingin menemui dalam pencarian umpama Nabi Ibrahim A.S melihat ke langit yang terbentang luas. Terfikir ma'laikat berteleskop diri ini sebesar zarah zoom sejuta kali ganda. Lantas ketakutan memuncak. Akhir doa, "Hamba-Mu telah melakukan yang disuruh dan meninggalkan yang dilarang (sambil menangis), ketetapan-Mu hamba-Mu ridha."
Terdapat beberapa kesilapan bahasa dalam teks ini. *"Kedingan" rasanya silap taip. Kesilapan begini lumrah. Kita dapat membetulkannya apabila kita melakukan penyuntingan. Perkataan yang tepat ialah “kedinginan”.
Kesilapan penggunaan kata sendi seperti *di kala (--> pada kala) pun lumrah. Kesilapan yang seperti ini tidak menjejaskan makna. Oleh sebab itu banyak orang melakukan kesilapan yang seperti ini. Apabila kita ambil berat pula, kita dianggap ahli tabahasa atau penganalisis kesilapan, walaupun sebenarnya kita hanyalah pencinta bahasa.
Kesilapan frasa *“menemui dalam pencarian” biasa sahaja. Hal ini dikatakan demikian kerana pembaca masih dapat mengagak maknanya. Penyunting yang baik dapat mengesan kesilapan yang seperti ini dengan mudah.
Sesungguhnya, “menemui” ialah kata kerja transitif yang mesti diikuti oleh objek. Penyunting berfikir, tentulah penulis “menemui sesuatu” dalam pencariannya. Dia mungkin terus memurnikan ungkapan itu menjadi “menemui-Mu dalam pencarian”.
Saya biasa mendengar orang berkata bahawa ejaan perkara kecil. Pendapat itu ada benarnya apabila dibandingkan dengan ungkapan seperti “samsu haram”, “judi halal” dan “demonstrasi haram”. Ungkapan seperti “pelajar wajib hadir” (menonton acara mungkar), “ayam sunat” dan “alam semula jadi” ialah contoh lain yang wajar dibincangkan kerana berkaitan dengan agama.
Berbalik kepada ejaan dalam teks yang di atas, ejaan “ma’laikat” dan “ridha” pernah kita temukan. Ejaan ini hampir dengan bahasa sumbernya. Apa boleh buat, ejaan Rumi baharu menggunakan ejaan “malaikat” dan “reda”.
Apabila ejaan diubah, pengguna bahasa kebangsaan kita terjauh daripada sebutan asal. Oleh sebab itu, ada pihak sengaja menggunakan ejaan “redha”, “al-Qur’an” (DBP, al-Quran), assalamu ’alaykum atau assalamu’alaikum (DBP, assalamualaikum) dan sebagainya. Mungkin mereka berpendapat, ejaan lama atau ejaan mereka sendiri lebih tepat berbanding dengan ejaan DBP.
Apabila berbicara tentang perkataan “reda” ini, teringat pula saya isu sebutan yang lain. Antara isu sebutan itu ialah pengguna bahasa tidak dapat membezakan sebutan e pepet dengan e taling.
Nampaknya orang kita suka memangkas. Mereka pangkas ĕ daripada ejaan Rumi. Akibatnya, ada pemidato silap menyebut perkataan “rendang”, “pepet”, “debat” dan sebagainya. Jadi, eloklah kita sokong cadangan agar huruf ĕ dikembalikan kepada ejaan Rumi kita.
Kesilapan yang seterusnya ialah penulisan kependekan. Kita maklum bahawa a.s. ialah kependekan alaihissalam. Kita menulisnya dengan menggunakan huruf kecil. Ada titik selepas huruf a dan huruf s. Cara ini tercatat dalam Kamus Dewan Edisi Keempat.
Kependekan *A.S dalam teks di atas masih boleh kita fahami. Pasti kita membacanya alaihissalam. Mustahil ada orang membacanya “Amerika Syarikat” kerana sebelum kependekan itu ada “Nabi Ibrahim”.
Seperkara lagi, perkataan “telah” dikatakan kurang sesuai digunakan. Perkataan yang sesuai ialah “sudah”. Ini perkara kecil. Walau bagaimanapun, saya mendapat tahu, penulis PTS peka tentang hal ini.
Seterusnya, terdapat perkataan “berteleskop” dalam teks yang di atas. Perkataan ini belum terakam dalam Kamus Dewan. Pengguna bahasa memang boleh mencipta kata terbitan daripada perkataan yang sedia ada. Daripada “baju” terbit perkataan “berbaju”. Daripada “bikar” terbit perkataan “berbikar”. Daripada “teleskop” pula penulis menerbitkan perkataan “berteleskop” yang bermaksud menggunakan teleskop.
Rasanya, perkataan “menteleskop” lebih aktif. Apa-apa pun, itu pilihan penulis. Dia memang memiliki kebebasan berkarya. Begitu begini, elok juga kita fikirkan kesesuaian malaikat menggunakan teleskop. Bukankah teleskop itu alat buatan manusia? Ha, ha … hal ini rasanya menarik untuk dibincangkan dengan ustaz dan ustazah.
Apabila kita renungi, kita dapati teks yang di atas tergolong dalam karya sastera. Ayat-ayatnya seakan-akan bait puisi. Dalam karya sastera, khususnya puisi, ada penulis cenderung menyembunyikan subjek. Subjek “aku” atau “saya” atau klitik “ku” tersembunyi. Hal ini biasa sahaja dalam kalangan penulis kreatif.
Demikianlah ulasan tentang teks yang di atas. Terima kasih saya ucapkan kepada rakan sebaya saya, Cikgu Hasfar. Kami pesara tua. Pada usia senja ini kami masih sempat berbicara tentang perkara kecil, iaitu kesilapan bahasa dalam teks pendek.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan